Jak czytać siatki centylowe i kontrolować rozwój dziecka?

Jednym z największych zmartwień wielu, świeżo upieczonych rodziców jest to, czy ich pociecha prawidłowo się rozwija. Rzadko zdarza się, żeby opiekunowie mieli możliwość porównania wyników ich dziecka z innymi. Dlatego powstały centyle, a właściwie siatki centylowe. Dzięki nim można ławo kontrolować, czy wzrost i waga malucha są prawidłowe. Dowiedz się więcej, co to centyl i do czego służy.

Co to znaczy centyl?

Centyl to jednostka stosowana w statystyce. Określa, ile procent populacji ma takie same lub niższe parametry (np. wzrost, wagę itd.). Dzięki temu można łatwo porównać wyniki swojego maleństwa z wynikami innych dzieci, które mieszkają na podobnym obszarze, są w tym samym wieku i tej samej płci oraz są tej samej narodowości. Co więcej, istnieją siatki z centylami dla dzieci urodzonych przedwcześnie, a także opóźnionych rozwojowo (np. z zespołem Downa). Te wskaźniki to duże ułatwienie nie tylko dla rodziców, ale także dla lekarzy. Dzięki siatkom centylowym oni mogą szybko i rzetelnie sprawdzić, czy rozwój małego pacjenta przebiega stabilnie i prawidłowo. Nagły wzrost lub spadek centylu może świadczyć o niewłaściwej opiece dorosłych, przemocy, czy o poważnych chorobach, które zaburzają pracę organizmu malucha.

Centyle w praktyce

Wiesz już, kto wykorzystuje centyle, co to jest i do czego służą. Jednak zastanawiasz się, jak wiedzę o nich wykorzystywać w praktyce? Wykrzywione linie na osi nic Ci nie mówią? Wbrew pozorom nie musisz studiować statystyki, aby zrozumieć, jak odczytywać centyle. Otóż siatka centylowa składa się z dwóch osi:

• pionowej, na której zamieszczono cyfry wskazujące np. masę ciała w kilogramach lub wzrost w centymetrach;
• poziomej, na której zaznaczony jest wiek pociechy zazwyczaj w tygodniach i miesiącach.

Na środku znajdują się krzywe, które oddzielają poszczególne centyle. Między nimi zazwyczaj można zobaczyć takie liczby jak: 3, 10, 25, 50, 75, 90, 97.

A zatem, jak odczytać centyl swojego dziecka? Najpierw zastanów się, w jakim wieku jest maluch. Znajdź odpowiednią liczbę na poziomej osi i narysuj pionową kreskę do góry. Następnie zważ lub zmierz pociechę. Odpowiednią wartość wyszukaj na pionowej i narysuj poziomą kreskę. W kolejnym etapie zobacz, w którym miejscu przecinają się obie linie. Na koniec sprawdź, w jakim centylu znajduje się punkt przecięcia. Dzięki temu dowiesz się, ile procent dzieci w wieku Twojego malucha waży lub mierzy tyle samo.

Jeśli okazało się, że pociecha “wypada” w 75 centylu, oznacza to, że 75% osób w tym wieku ma takie same lub niższe parametry. Z kolei pozostałe 25% waży lub mierzy więcej niż Twoje dziecko. Natomiast, jeśli maluch jest w 25 centylu, to świadczy o tym, że 25% pociech ma takie same lub niższe wyniki. Natomiast 75% populacji w tym samym wieku jest cięższe lub wyższe od niego.

Zobacz wózki dziecięce w naszym sklepie!

Kiedy korzystać z centyli?

Zastanawiasz się, kiedy warto sięgnąć do siatek centylowych? Nie ma odpowiednich terminów. Warto jednak regularnie sprawdzać, czy dziecko “utrzymuje się” w swoim centylu. Jest to ważne z wielu względów. Siatki centylowe:

• wskazują, czy przyrost wagi i wzrostu jest prawidłowy. Jeśli maluch stale znajduje się w jednym centylu, to świadczy, że ilości pokarmu, które zjada, są odpowiednie i zapewniają mu wystarczająco dużo wartości odżywczych do rozwoju. Nagły spadek o 2 lub więcej kanały centylowe (np. z 90 na 25 centyl) powinien być wskazówką do szerszej diagnostyki, np. w celu wykrycia alergii, nietolerancji lub innych chorób;
• informują, czy dziecko rośnie harmonijnie. Np. jeśli dziecko nagle przestaje przybierać na wadze w takim tempie jak dotychczas, ale jego wzrost zwiększa się, tak jak do tej pory, to może świadczyć o zaburzeniach odżywiania lub innych problemach z układem pokarmowym. Równie trudna sytuacja może występować, gdy waga malucha rośnie stabilnie, ale jego wzrost się zatrzymuje. W rezultacie “spada” w siatce centylowej. To może być znakiem, że dziecko zmaga się z jakąś chorobą;
• pozwalają sprawdzić, czy pociecha nie jest zagrożona nadwagą lub otyłością. Jeśli maluch “znajduje się” powyżej 95 centyla, warto skonsultować się z lekarzem i sprawdzić jego sposób żywienia.

Pamiętaj jednak, że to, że pociecha “utrzymuje się” w jednym kanale centylowym, wcale nie oznacza, że jest zdrowa. Sama siatka nie jest wyznacznikiem braku problemów z właściwą pracą organizmu. Aby to ustalić, należy udać się do specjalisty i wykonać stosowne badania.

Siatki centylowe

Aktualne siatki centylowe dla pociech w różnym wieku i różnej płci z polskiej populacji można znaleźć np. w książeczkach zdrowia dziecka. Każdy maluch otrzymuje je po narodzinach. Dzięki temu już od pierwszych dni możesz kontrolować rozwój noworodka, a następnie niemowlęcia itd.

Takie informacje znajdziesz również u położnej środowiskowej czy u pediatry. Specjaliści z pewnością podzielą się siatką centylową i sprawdzą, czy dziecko “znajduje się” w odpowiednim kanale.

Siatki centylowe są jedynie prostym narzędziem, które pomoże Ci kontrolować rozwój dziecka. Nawet jeśli Twój maluch znajduje się poniżej 50 centyla, wcale nie oznacza, że źle się rozwija. Zatem jeśli coś Cię nie pokoi, zgłoś się do lekarza. On rozwieje Twoje wątpliwości.